Index Copernicus

Za fundament zabezpieczenia jakości działalności naukowej Index Copernicus proponuje uznać zasadę transparentności (principle of transparency). Zakłada ona pełną przejrzystość i rozliczalność procesów zachodzących w nauce – udostępnienie wszystkim interesariuszom kompletnej informacji o podejmowanych działaniach i ich kluczowych parametrach celem poddania się weryfikacji przez międzynarodową społeczności naukową. W kontekście zjawiska Predatory Journals zasadę transparentności definiujemy jako gotowość Redakcji do poddania weryfikacji przez międzynarodową społeczność naukową rzetelności procesu redakcyjnego obowiązującego w czasopiśmie na każdym etapie pracy nad manuskryptem (przyjęcie manuskryptu, ocena wstępna, recenzja, publikacja, dystrybucja). Zachowanie zasady transparentności prowadzonych w czasopiśmie działań ma umożliwić potwierdzenie świadczenia przez Redakcje rzetelnych usług redakcyjnych, właściwych dla publikacji o charakterze naukowym.

Za rzetelnie świadczone usługi redakcyjne (accountable scientific editorial services) proponujemy uznać:

•  publikowanie kompletnej informacji o warunkach przyjęcia artykułu do publikacji (w tym wysokość wszystkich opłat związanych z publikacją, wymogi formalne wobec manuskryptów, terminy zgłaszania prac, spodziewane terminy decyzji o dopuszczeniu manuskryptu do pierwszej recenzji oraz publikacji manuskryptu),
•  jasne kryteria odrzucania manuskryptów (w przypadku, gdy jego tematyka jest niezgodna z profilem czasopisma, polityką wydawniczą, wymaganiami redakcyjnymi lub w przypadku, gdy jego wartość naukowa jest zbyt mała, aby został opublikowany),
•  informacja zwrotna dla autora na każdym etapie procesu redakcyjnego,
•  przejrzyste zasady recenzowania (w tym dobór recenzentów właściwych dla danej dyscypliny naukowej, najlepiej spoza instytucji naukowej, w której afiliowany jest autor danej publikacji),
•  stosowanie odpowiednich standardów recenzji (oceny parametrycznej i jakościowej manuskryptu) oraz dialogu recenzenckiego,
•  udostępnianie pełnych treści artykułów naukowych wraz z materiałami źródłowymi oraz danymi, na podstawie których sformułowano wnioski w wersji elektronicznej, najlepiej również w modelu open access.

Złoty standard recenzji naukowej (gold standard of scientific review)

Eksperci Index Copernicus zwracają uwagę na zbyt niską rangę przypisywaną recenzji pracy naukowej. Rzetelna recenzja oparta na dialogu recenzenckim ma kluczowe znaczenie dla doskonałości działalności naukowej i podnoszenia kompetencji naukowców. Jednym z ważniejszych wyzwań dla kreatorów polityki naukowej, zarówno na poziomie uczelni, towarzystw i akademii naukowych, jak i też na poziomie regulatora finansującego działalność naukową jest opracowanie i wdrożenie wysokich standardów recenzji naukowej. W oparciu o ponad piętnastoletnie doświadczenie w wydawaniu czasopism naukowych rekomendujemy następujące komponenty rzetelnej recenzji naukowej:

•  Ocena parametryczna (parametric assessment) manuskryptu, czyli część zamknięta kwestionariusza recenzji; zawiera określone przez Redakcje kryteria oceny, takie jak np. aktualność poruszanej problematyki, oryginalność postawionych przez autora tez czy poziom merytoryczny publikacji, które to elementy redaktor lub recenzent ocenia przyznając określone wartości punktowe.
•  Ocena jakościowa (qualitative assessment) manuskryptu to część opisowa recenzji, w której recenzent wskazuje zarówno pozytywne, jak i negatywne strony ocenianego artykułu.
•  Dialog recenzencki (peer review dialog) to zapisana historia komunikacji między autorem publikacji a osobą przeprowadzającą recenzję, czy też historia zmian w manuskrypcie, jakie zdaniem recenzenta powinien wprowadzić autor. Dialog recenzencki świadczy o należycie przeprowadzonej recenzji manuskryptów, które mogą zostać zaakceptowane do publikacji po naniesieniu odpowiednich poprawek przez autora manuskryptu.

Proponowaną przez Index Copernicus praktyką, będącą egzemplifikacją transparentności rzetelnych usług redakcyjnych, jest publikowanie przez Redakcje części przeprowadzonej recenzji zawierającej przynajmniej jedną pozytywną oraz jedną negatywną uwagę dotyczącą ocenionego artykułu w kontekście oryginalności prezentowanych wyników badań oraz ich wpływu na rozwój lub upowszechnienie nauki. Praktyka ta pozwoliłaby również na zapoznanie się z inicjalną opinią na temat konkretnego artykułu szerszemu środowisku naukowemu jako dopełnienie jego abstraktu.

W przypadku, gdy Eksperci Index Copernicus uznają, że Redakcja nie przestrzega zasady transparentności lub nie świadczy rzetelnych usług redakcyjnych dane czasopismo otrzyma odmowę indeksacji za oceniany rok, a jego Paszport zostanie oznaczony odpowiednim ostrzeżeniem (więcej o typach oznaczeń Paszportów).